توحید خانه

بنای توحید خانه که در محدوده باغها و عمارات (قصرها،حرمسراهاو...) شاهان صفوی و با عملکرد خاص خود ودر غرب میدان نقش جهان قرار داشته، امروز به عنوان بنایی با ویژگی های ممتاز، مانند قرارگرفتن گنبد خانه در وسط حیاط و...، در محدوده تاریخی فرهنگی اصفهان (مصوب سال 1349) قرار دارد. این بنا همچنین در محدوده تعیین شده توسط طرح تجدید نظر نظر طرح جامع اصفهان و متعاقب آن طرح تفضیلی اصفهان نیز واقع شده است. در محدوده های تاریخی موصوف علاوه بر توحید خانه، بسیاری از بناهای ارزشمند شهر اصفهان، همچون تالار اشرف نیز استقرار یافته اند.

در یک چنین بافت با ارزش تاریخی، بنای توحید خانه پس از مرمت و نوسازی، با هدف تغییر عملکرد به یک دانشکده هنری احیاء شده است. این نوشتار به اختصار، مراحل این کار را نشان می دهد.

 عملکرد گذشته بنا:
برای اولین بار با کلمه توحیدخانه درصفحه 145 کتاب عالم آرای عباسی تألیف اسکندر بیک ترکمان برخورد می کنیم.اطلاعات تاریخی دیگر در باب این بنا را می توان در آثار :«نظام ایالات دردوره صفوی» نوشته کلاوس میشائل رهربورن، «تاریخ طهماسبیه»، «جلد هفتم سیاحتنامه شاردن»، «در دربار شاهنشاه ایران» اثر انگلبرت کمپفر و «سفرنامه پیترو دلاواله» جستجو کرد.
از نوشته این سیاحان و مورخان این چنین بر می آید که توحید خانه در گذشته محل تجمع صوفیان بوده است.آنان در شب های جمعه در این محل گرد آمده و به جان شاه دعا می کرده اند. گاهی نیز شاه در این اجتماعات شرکت می نموده تا از اخبار و نظریات مردم نسبت به خود و افراد دیگری که به وسیله صوفیان اظهار می شد، مطلع گردد.

بعضی از مورخان توحید خانه را بست دانسته اند. به نظر می رسد که چون عالی قاپو بست بوده، به مرور زمان بست از این محل به سمت توحید خانه کشانیده شده و بعد ازشاه عباس اول از این محل به عنوان بست استفاده شده است.

در زمان شاهان صفوی، گنبد توحید خانه والحاقات آن جزیی از مجموعه عظیم سلطنتی بوده که در دوره های بعد و برای سالیان مدید (تا سال 1356) به صورت زندان از آن استفاده می شده است. در این سال، بنا در اختیار وزارت فرهنگ وقت قرار می گیرد و تا سال 1363 بخشی از عملیات مرمتی در آن صورت می پذیرد. در این سال، بنا تحت عنوان بخشی از دانشکده پردیس اصفهان وابسته به دانشگاه هنر تهران فعال می گردد.